Andrzej TOKAROWSKI urodził się 24 VII 1934 w Jarosławiu, w rodzinie Stanisława - inż. architekta i Wandy z d. Neuberg. W okresie II wojny światowej mieszkał we Lwowie, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej. Po zakończeniu wojny osiedlił się wraz z rodziną we Wrocławiu, gdzie ukończył szkołę podstawową i średnią. Od 1952 r. studiował na Wydziale Lekarskim AM we Wrocławiu. Już w czasie studiów przez 3 lata pracował w charakterze wolontariusza w III Klinice Chirurgicznej. Po otrzymaniu dyplomu lekarza w 1958 roku rozpoczął pracę zawodową w Państwowym Przedsiębiorstwie "Uzdrowisko Świeradów" w Świeradowie Zdroju. Od 1959 roku pracował w Klinice Chirurgii Ortopedycznej ŚAM zlokalizowanej w Szpitalu Miejskim nr 2 w Bytomiu, na etacie asystenta szpitalnego, a od 1962 - po uzyskaniu specjalizacji I st. z zakresu ortopedii i traumatologii - na etacie akademickim, pod kierownictwem. prof. Gabriela Wejsfloga, później - od 1975 roku, pod kierownictwem doc. Izabeli Szwarnowieckiej. W tym czasie zorganizował Oddział Rehabilitacji Schorzeń Narządu Ruchu w Górniczym Centrum Rehabilitacji Leczniczej i Zawodowej w Reptach Śląskich. W 1963 r. awansował na stanowisko st. asystenta i objął kierownictwo Pracowni Elektrodiagnostycznej. Stopień dr med. uzyskał w 1964 r. na podstawie dysertacji Miopatomechanika idiopatycznych bocznych skrzywień kręgosłupa w świetle badań elektromiograficznych, wykonanej pod kier. prof. G. Wejsfloga na Wydz. Lekarskim ŚAM. W 1965 r. powierzono doktorowi Tokarowskiemu kierownictwo Oddziału Dziecięcego Kliniki Chirurgii Ortopedycznej ŚAM. W tym samym roku uzyskał II st. specjalizacji z ortopedii i traumatologii. W latach 1972-1973 kierował Oddziałem Urazowo - Ortopedycznym w CSG w Bytomiu, gdzie zorganizował całodobowe dyżury powypadkowe dla 12 bytomskich kopalń. W roku 1973 uchwałą Rady Wydziału Lekarskiego ŚAM otrzymał st. dr hab. n. med. w zakresie ortopedii, na podstawie rozprawy habilitacyjnej Patomechanika doświadczalnych bocznych skrzywień kręgosłupa u królików w świetle badań elektromiograficznych. W latach 1984-1987 pełnił obowiązki kierownika Kliniki Ortopedii, otrzymując następnie nominację na stanowisko kierownika Katedry i Kliniki Ortopedii ŚAM, którą zorganizował od podstaw na bazie Szpitala Górniczego w Sosnowcu. Stanowisko profesora nadzw. otrzymał w 1990 roku, a prof. zw. w 1997. Przez cały okres swojej działalności zawodowej pracował dodatkowo m. in.: jako konsultant ds. rehabilitacji uzdrowiskowej schorzeń kręgosłupa przy Centralnej Radzie Związków Zawodowych, jako opiekun Oddziału Ortopedyczno - Urazowego w Szpitalu Śląskim w Cieszynie, jako konsultant w Sanatorium Związku Zawodowego "Górnik" w Iwoniczu Zdroju (1976-1979), w Wojewódzkiej Poradni Ortopedycznej w Bytomiu (od 1985) i w Poradni Ortopedycznej przy CSG w Sosnowcu (1988-1998). Przez ostatnie lata swojej pracy był konsultantem regionalnym i wojewódzkim ds. ortopedii i traumatologii. Zainteresowania naukowo - badawcze profesora koncentrowały się na elektromiografii, skoliozie, endoprotezoplastyce, rozwojowej dysplazji stawu biodrowego. Metody diagnostyczne stosowane w neurologii przeniósł do badań w ortopedii, a w szczególności do badań dzieci z porażeniami po chorobie Heinego - Medina. Interesując się endoprotezoplastyką stawu biodrowego w aspekcie klinicznym, najwięcej uwagi poświęcił ocenie wydolności mięśni stabilizatorów stawu biodrowego, odpowiedzialnych za prawidłowy chód u pacjentów po endoprotezoplastyce. Prowadził też badania nad określeniem rozwoju stawu biodrowego w obrazie radiologicznym u dzieci z obszaru Górnego Śląska. W kręgu zainteresowań naukowych profesora znalazła się też technika tzw. osteotomoklazji detorsyjnej goleni we wrodzonej stopie końsko-szpotawej oraz samoistny przykurcz mięśnia czworogłowego uda u dzieci. Andrzej Tokarowski jest autorem lub współautorem kilku wynalazków opatentowanych przez Urząd Patentowy. Do najbardziej znanych należą: przyrząd pomiarowy ortopedyczno - radiologiczny, kątomierz do pomiaru kąta Cobba na radiogramach, zestaw do badania psychoruchowego, młotek neurologiczny umożliwiający synchronizację zapisu oraz sposobów jego wykorzystania czy zestaw do pośredniego badania napięcia mięśniowego. Skutkiem szeroko rozwiniętej działalności naukowej były liczne publikacje oraz doniesienia zjazdowe. Dzielił się swoja wiedzą i spostrzeżeniami z innymi lekarzami, organizując kursy z ortopedii i traumatologii. Od 1975 r. uczestniczył w kształceniu podyplomowym lekarzy w ramach WODKM w Katowicach i przez wiele lat egzaminował kandydatów na I i II st. specjalizacji z ortopedii i traumatologii oraz chirurgii ogólnej. Był promotorem 16 przewodów doktorskich i opiekunem jednego przewodu habilitacyjnego (mojego). Recenzował kilkanaście dysertacji doktorskich. Za osiągnięcia naukowo - badawcze, dydaktyczno - wychowawcze i organizacyjne wielokrotnie wyróżniano profesora nagrodami rektorskimi i odznaczano m. in.: Złotym Krzyżem Zasługi, odznaką "Za wzorową pracę w służbie zdrowia". Zmarł 6 II 1998. Został pochowany na cmentarzu w Bytomiu przy ul. Piekarskiej. Dla mnie w życiu zawodowym był najważniejszą osobą, wybitnym autorytetem, wspaniałym lekarzem - chirurgiem i nauczycielem. To prof. Andrzejowi Tokarowskiemu zawdzięczam ukształtowanie moich podstawowych zasad i pryncypiów ortopedy i traumatologa oraz ukierunkowanie i rozwój naukowy.
Damian KUSZ
Współpraca: Przemysław BEREZA
Bibliografia: Fot. w zbiorach CDDMiF; - A. Puzio, Z żałobnej karty... Andrzej Tokarowski. "Biul. Inf. ŚAM w Katowicach". 1998, nr 1; Andrzej Tokarowski. Wspomnienie, "Gaz. Wyb. Gaz. w Katowicach" 1998, nr 285, s. 10; "Dz. Zach." 1998, nr 33 [nekrolog]; - Arch. Zakł. ŚAM: Akta dot. przewodu habilitacyjnego, sygn. 201/7; tamże: Akta dot. wniosku o nadanie tytułu prof. nadzw., sygn. 692/75.
