Kiedy rozpocząłem przygotowania do pisania biogramu o Profesorze Tylmanie wszystko było dla mnie jasne i proste. Przez 25 lat pracy w Szpitalu na Szaserów miałem wrażenie, że poznałem Profesora bardzo dobrze. Pamiętam Jego wygląd. Był masywnej postawy, włosy tylko otaczały jego głowę, twarz miał pełną, brwi krzaczaste, duże uszy, szeroki nos, a na nosie zawsze duże, rogowe okulary. Ale gdy usiadłem przed komputerem, by przedstawić sylwetkę nauczyciela, mam poczucie, że nie rozjaśnię tej wspaniałej osobowości, mogę co najwyżej dotknąć powierzchownej prawdy o życiu. Moje początkowe przekonanie, że poznałem Profesora do końca, jest nieuprawnione i źle by o mnie świadczyło. Zdaję sobie sprawę, że przedstawienie biografii Profesora wymaga ogromnych zdolności literackich by przedstawić motywy jego postępowania, decyzji, wyboru życiowej drogi, znajdowanie ważnych śladów w gąszczu pozornie błahych faktów. Zatem by nie wystawiać się na próbę, zdecydowałem przedstawić jedynie biogram - życiorys profesora Donata Tylmana. Prof. dr hab. med. Donat Tylman urodził się 3.04.1930 r. w Sokółce, niedaleko Białegostoku. Był jedynakiem. Szkołę podstawową i licealną ukończył w Białymstoku. Po niepowodzeniu w rozpoczęciu studiów lekarskich został przyjęty po egzaminie do Wyższej Szkoły Higieny Psychicznej w Warszawie gdzie studiował w latach 1947 - 1948. W roku 1948 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie. W tym czasie, jako student, zainteresowania chorobami i urazami narządu ruchu pogłębiał w Klinice Ortopedii kierowanej przez Profesora Adama Grucę. Ukończył studia w roku 1953 i jako stypendysta rozpoczął pracę w Klinice, by po 3 latach już jako asystent znaleźć się na stałe w zespole prof. Grucy. Rozpoczął się 20 letni okres pracy w Klinice Ortopedii AM w Warszawie. W roku 1961 uzyskał stopień doktora medycyny, a po 4 latach w roku 1965 na podstawie rozprawy pt.: „Mechanizm zniekształceń kręgów w bocznych, dystonicznych skrzywieniach kręgosłupa” został mianowany docentem. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1975 r., a profesora zwyczajnego w 1982. Od roku 1973 rozpoczął pracę w Szpitalu Wojskowym przy ul. Szaserów w Warszawie. Otrzymał stanowisko Kierownika Instytutu Chirurgii Urazowej, Ortopedii i Neurochirurgii Centralnego Szpitala Klinicznego Wojskowej Akademii Medycznej. W tym czasie kierował trzema Klinikami: Kliniką Ortopedii, Kliniką Chirurgii Urazowej i Klinicznym Oddziałem Ortopedii Dzieci. Zespół lekarski, który zastał Profesor, z istotnym wzmocnieniem młodymi adeptami, umożliwił stworzenie szkoły nowoczesnej chirurgii urazowej i ortopedii opartej na badaniach naukowych. Rozpoczął się bardzo twórczy czas w życiu Profesora z licznym osiągnięciami zawodowymi, naukowymi i organizacyjnymi. Jego zaangażowanie w integrację środowiska ortopedów wojskowych doprowadziło do corocznych spotkań na Konferencjach Naukowo-Szkoleniowych Ortopedów Wojska Polskiego. Omawiane na tych konferencjach problemy leczenia narządu ruchu często dotyczyły specyfiki służby wojskowej w okresie wojny. W tym roku po raz trzydziesty spotkamy się na Konferencji Ortopedów Wojska Polskiego, co jeszcze raz potwierdza dążenia Profesora w potrzebie stałego kształcenia i integracji ortopedów wojskowych. Należy podkreślić, że zainteresowania naukowe Profesora dotyczyły wielu tematów traumatologii i ortopedii. Godna podziwu była łatwość z jaką rozwijał intensywną działalność naukową i kliniczną. Stał się twórcą lub reformatorem wielu zagadnień w chirurgii narządu ruchu. Dorobek naukowy Profesora Tylmana jest najczęściej łączony z pionierskimi badaniami nad patomechaniką skolioz oraz leczeniem operacyjnym skolioz wczesnodziecięcych z wykorzystaniem rozwórki rozsuwnej. Podręcznik Profesora przedstawiający specjalistyczną wiedzę, dotyczącą powstawania skolioz jest w polskim piśmiennictwie nadal aktualny. Osiągnięcia w badaniach nad bocznym skrzywieniem kręgosłupa, kręgozmyków i leczenia tych chorób u dorosłych i dzieci zaowocowały wyróżnieniami i nagrodami: Wydziału VI Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk, Dyplomu Komitetu Badań Naukowych, Złotego Medalu na 44 Międzynarodowej Wystawie Wynalazków i Innowacji Brussels Eureka ’95, Dyplomu Ministra Przemysłu i Handlu, Medalu na 24 Wystawie Wynalazków i Innowacji w Genewie. Wszechstronne uzdolnienia Profesora Tylmana pozwalają określić go współczesnym „Człowiekiem Renesansu”. Namacalnym dowodem jego zdolności i niespokojnego twórczego ducha są uzyskane wyróżnienia naukowe: pięciokrotna nagroda I° Ministra Obrony Narodowej, Nagroda Ministra Zdrowia, nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, nagroda Naczelnej Organizacji Technicznej oraz Nagroda Polskiej Akademii Nauk. Za swój odkrywczy dorobek w opracowaniu narzędzi operacyjnych i urządzeń diagnostycznych, wprowadzonych następnie do powszechnego zastosowania, w roku 1993 otrzymał w Wojskowej Akademii Technicznej tytuł „Doctor Honoris Causa”. Synteza danych epidemiologicznych oraz sposobów leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego pozwoliła Profesorowi na zaprojektowanie, a następnie aplikację kliniczną protezy stawu biodrowego. Pomysł i wdrożenie jej do produkcji odbyło się we współpracy z Wojskową Akademią Techniczną i Politechniką Częstochowską. Za to osiągniecie otrzymał Nagrodę Zespołową Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Koniecznie należy wymienić osiągnięcia Profesora w leczeniu obrażeń narządu ruchu. W leczeniu zmiażdżeniowych złamań śródstawowych i złamań wieloodłamowych trzonów kości długich, wprowadził sposób nieoperacyjnego leczenia zwany metodą czynnościową. Leczenie tą metodą wybranych obrażeń daje bardzo dobre wyniki, ale wymaga doskonałego wyszkolenia personelu lekarskiego i rehabilitacyjnego oraz długotrwałego pobytu chorego w szpitalu, co w obecnych czasach liczenia kosztów leczenia jest trudne do powszechnego stosowania. Za opracowanie i wdrożenie czynnościowego leczenia złamań otrzymał, w roku 1988, Indywidualną Nagrodę Państwową I-go stopnia. Przedstawił własną klasyfikację złamań kostek goleni. W leczeniu złamań szyjki kości udowej, szczególnie u osób młodych, wskazywał na metody operacyjne dające wysoki odsetek niezaburzonego zrostu. Taką możliwość daje opracowana przez Tylmana metoda operacyjnego leczenia złamania szyjki kości udowej przez zespolenie oraz przemieszczenie w szczelinę przełomu szyjki uszypułowanego przeszczepu kostnego z okolicy międzykrętrzowej. Swoje bardzo bogate doświadczenie lekarskie i duże zdolności edytorskie zrealizował Profesor w publikacjach książkowych. Dwóch wydań (1972 i 1995) doczekał się podręcznik „Patomechanika bocznych skrzywień kręgosłupa”, także dwa wydania (1986 i 1996) miało dwutomowe dzieło „Traumatologia Narządu Ruchu”. Wspólnie z profesorem Arturem Dziakiem unowocześnił i uzupełnił III tom dzieła profesora Adama Grucy „Chirurgia Ortopedyczna” (1983). W podręczniku „Chirurgia” (1979) pod redakcją prof. Zdzisława Łapińskiego opublikował rozdział „Chirurgia urazowa narządu ruchu”. Wiedza i spostrzeżenia kliniczne pozwalały na organizowanie kursów dla lekarzy ortopedii i traumatologii, na których miał zawsze interesujące wykłady. Pod promotorskimi skrzydłami Profesora 33 lekarzy uzyskało stopień naukowy doktora, a 6. stopień doktora habilitowanego. Czterech uczniów Profesora uzyskało tytuły naukowe, a dwóch z nich obecnie kieruje klinicznymi zespołami lekarskimi. Ten niekwestionowany rozwój współpracowników stworzył szkołę ortopedyczną Prof. Donata Tylmana. Wszechstronne uzdolnienia, wyjątkowa osobowość i ujmujący sposób bycia zjednywały mu przychylność otoczenia. Nie tylko wśród lekarzy był osobą znaną i lubianą. Przymioty Jego charakteru budowały autorytet i dawały mu popularność wśród społecznych elit. Żadnemu choremu nie odmawiał pomocy jeśli tylko uważał, że będzie możliwe jej zrealizowanie. Był bardzo ceniony przez współpracowników, a przede wszystkim przez chorych, dla których w każdej chwili był gotowy nie patrząc na porę dnia wykonać konieczną operację. Sala operacyjna i wykonywanie operacji były ważną częścią Jego działalności. Był doskonałym operatorem, który w czasie operacji wyjaśniał zespołowi podejmowane działania i co najważniejsze potrafił rozwiązać najtrudniejsze problemy śródoperacyjne. Jest autorem wielu metod leczenia operacyjnego przypisanych jego nazwisku. Był bardzo lubiany przez lekarzy i pielęgniarki w zespołach Klinik. W każdej trudnych problemach osobistych można było się zwrócić do Profesora o pomoc, której nigdy nie odmówił. Takie empatyczne postępowanie zjednywały Profesorowi ogromną popularność i zaufanie otoczenia. Koniecznie trzeba przypomnieć, że Profesor był doskonałym mówcą, nie tylko wtedy gdy wyjaśniał problemy medyczne, ale i wtedy, gdy jego wystąpienia dotyczyły problemów codziennych i chwil uroczystych. Profesor Tylman jest do dziś postrzegany w środowisku jako człowiek prostolinijny, życzliwy, pełen poczucia humoru. Wiele sympatycznych wspomnień pozostało w pamięci lekarzy którzy zdawali egzaminy specjalizacyjne w komisjach, którym przewodniczył Profesor. Aż trudno uwierzyć, że znajdował jeszcze czas na inną poza szpitalną aktywność. Pełnił przez dwie kadencje funkcję Prezesa Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego, Członka Honorowego Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego, Członka Korespondenta Polskiej Akademii Nauk, Członka Komitetu Patofizjologii Klinicznej PAN, Członka Komitetu Terapii Doświadczalnej PAN, Członka Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych przy Prezesie Rady Ministrów, członka SICOT oraz członka Międzynarodowego Towarzystwa Stanów Nagłych i Medycyny Katastrof. Powszechne uznanie dla osobowości i zasług znalazło wyraz w uhonorowaniu odznaczeniami państwowymi i resortowymi, z których najważniejszy jest Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Niemożliwe jest przedstawienie wszystkich zasług i osiągnięć Profesora z czasu jego 25 letniej pracy w Szpitalu na Szaserów. Od chwili kiedy zabrakło Go wśród nas pielęgnujemy pamięć o Nim, a wszystkie najlepsze wspomnienia przekazujemy naszym uczniom. Żona profesora, Pani Mirosława Tylman, odwiedza Klinikę interesuje się losami uczniów Profesora i chętnie wspomina jego życie rodzinne. Znaliśmy jego bezgraniczne oddanie rodzinie, a szczególnie gorące uczucie miłości jakim obdarzał swojego wnuka. Syn Konrad nie poszedł w ślady ojca, bo został doktorem inżynierem i nadal jest czynny zawodowo w wyuczonej specjalności. Polska medycyna utraciła jednego z najwybitniejszych ortopedów, jacy praktykowali w powojennej Polsce. Był nie tylko wybitnym lekarzem, naukowcem i znakomitym organizatorem, ale serdecznym przyjacielem którego wielu z nas będzie pamiętało na zawsze. Profesor zmarł 5.05.1998 r. w Warszawie, jest pochowany w „kwaterze profesorskiej” na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach.

Krzysztof KWIATKOWSKI